Abdullah Işıklar ile sözlü tarih görüşmesi 4. bölüm

Abstract

1948 yılında Gelenbevi Ortaokulu’na başlayan Abdullah Işıklar, bir süre sonra Arapgir’e döner. 1952’de tekrar İstanbul’a gelir ve üniversiteye başlar. İktisat Fakültesi’nin Gazetecilik Bölümü’nden mezun olur. Yeni Sabah ve Büyük Doğu gazetelerinde adliye, polis ve röportaj muhabirliği yapar. Denizi ilk defa Arapgir’den İstanbul’a gelirken İzmit’te görür. Kömürle çalışan trenlerle ilgili bir anısını aktarır. Erenköy’ü çok sevdiğini ve tren yolunun iki tarafında bahçeli köşkler olduğunu belirtir (03:50). İstanbul’a geldiğinde Kadırga’da ahşap bir konakta oturan tanıdığının yanında kalır. İlk önce adliye ve polis muhabirliği yapar. Polis muhabirliği yaparken İstanbul’un birçok yerini görür. Adnan Menderes’in imar planı dolayısıyla birçok yerin yıkıldığını anlatır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin yanındaki parkın yerinde büyük bir cami vardır. Fatih’teki itfaiye durağından, kütüphanenin bulunduğu noktaya kadar olan bölgedeki ve Beyazıt ile Laleli arasındaki çınarlar kesilir. Sabri Esat Siyavuşgil’in bir yazısında Adnan Menderes için İstanbul’un ikinci Fatih’i dediğini belirtir. Bu dönemde İstanbul’un yeniden imar edildiğini söyler. Çapa Öğretmen Okulu’nun yanındaki büyük cami, Adnan Menderes dönemindeki imar faaliyetleri nedeniyle yıkılır. Vefa Bozacısı’nın yanındaki cami bir dönem ahır olarak kullanılır. Fetih Gazetesi’nde camilerin kapatılması ve kiraya verilmesi ile ilgili bir haber yapan Işıklar, Beyazıt’taki bir caminin Yahudi biri tarafından kiralandığını ve ökçe fabrikası olarak kullanıldığını anlatır. Meşhur Kapalı Çarşı yangınında cami tamamen yanar (16:00). Süleyman Demirel, Beşiktaş’taki Dolmabahçe Camii’ne sık sık gelir ve fötr şapkasıyla halkı selamlar. Dolmabahçe Camii, Deniz Kuvvetleri'nin top müzesi olarak kullanılır. Camiye tek parti döneminde koyulan toplar daha sonra sökülüp Beşiktaş sahiline yerleştirilir. Yine Beşiktaş’taki bir Mimar Sinan camisinin bahçesi ahır, Nusretiye Camii ise kömür deposu olarak kullanılmaktadır. Karaköy Ziraat Bankası’nın önündeki meydanda bulunan iki katlı mermer cami de yıkılır. Karaköy meydanının ve caddelerinin açılmasından bahseden Işıklar, Perşembe Pazarı’nın olduğu yerin cadde olmadığını söyler (22:35). Yıkımlar, ordunun istihkam kuvvetleri tarafından bombayla yapılmaktadır. Kılıç Ali Paşa Camii ile Karaköy’ün arasında açılan caddenin sol tarafında kilise vardır. Bu yıkımlarda kilisenin yarısı yıkılır. Yıkım yapılırken zangoç, kilisenin çan kulesine çıkıp yıkımı engellemeye çalışır. Aynı dönemde Topkapı’da bulunan surlar da yıkılıp genişletilir. İstanbul nüfusunun 1 milyon olduğunu belirten tabeladan bahseder. Şehremini’de ağırlıklı olarak Arapgirliler yaşamaktadır. Ahşap konakların tahtadan kafesleri ve panjurları ve kafeslerin önünde saksıları vardır. Evde evlenecek bekar erkeğe ya da kıza uygun olarak kafesin önüne farklı çiçekler konulur (28:10). Vakıf Gureba Hastanesi’nden Oruç Baba Camii’ne kadar olan yerlerde iki katlı bahçeli evler vardır. Bu evlerden birinde yaşayan Doktor Nasır Bey’den bahseder. Oruç Baba Camii’nin yakınındaki benzincinin mezarlık olduğunu söyler. Beykoz’a kömürlü vapurla gidildiğini ve yolcuların birbirlerini tanıdığını anlatır (31:10). Sur dışında bağlar ve bostanlar vardır. Bu bağlardan biri evinde çocuklara hat dersi veren Hattat Halim Efendi’nindir. 1956 yılında Bayrampaşa’ya bağlı Sağmalcılar’da bulunan 66. tümende askerliğini yapar. Bağcılar küçük evlerin bulunduğu bir köydür. Merter diye bir yer olmayıp Habipler’e kadar olan bölge boş arazilerden ibarettir. İstanbul’da 1960 yılından sonra ciddi bir nüfus artışı olur. Adnan Menderes döneminde kurulan Ataköy, tamamen sazlıktır. Çapa’dan Gelenbevi Ortaokulu’na yürüyerek geldiğini ve bostanları gördüğünü söyler. Okula tramvayla giderken öğrenci pasosu kullanır ve iki kuruşa Beyazıt’a, üç kuruşa aktarmalı olarak Fatih’e gider (41:50). Bedrettin Dalan’ın belediye başkanlığı döneminde Haliç’in etrafındaki fabrikalar kaldırılır. Haliç Kongre Merkezi’nin bulunduğu yerde mezbaha vardır. Eminönü’nden Eyüp Sultan’a kömürlü vapurlar gitmektedir. Hacca gitmenin yasak olduğundan ve gitmek isteyenlerin başka ülkelerin yolunu kullandığından bahseder (50:20). Büyük Doğu Gazetesi’nde çalışırken Şemsettin Günaltay ile yaptığı röportaja yeniden değinir. Adnan Menderes’in İstanbul’a geldiğinde Park Otel’de kaldığını, İsmet İnönü’nün Maçka’da evi olduğunu belirtir. Necip Fazıl Kısakürek’in İsmet İnönü ile ilgili yazdığı yazılardan bahseder (01:02:10). Vefa Bozacısı’na Atatürk’ün gelip boza içtiğine değinir. İstanbul’daki yemek mekanlarından bahsederken devlet adamlarının sıklıkla tercih ettiği Konyalı Lokantası’na değinir. Molla Gürani Camii’nin etrafında meskun evler ve ahşap konaklar vardır. Vefa’da bulunan ve Risale-i Nur talebelerinin gittiği yurttan söz eder (01:11:37). Küllük Kıraathanesi’ne üniversite profesörleri gelerek tavla oynarlar. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın evi Küllük’e yakındır. Bir üniversiteye benzettiği Marmara Kahvesi’nden de söz eden Işıklar, orada yapılan toplantılara ve toplantılara katılanlara değinir. Marmara Kahvesi, Küllük’ün devamı gibidir (19:05) Darülaceze’nin kapısında sıvanın altında kalmış bir Osmanlı arması olduğunu söyler ve armanın sıvanın altından kaldırılma hikayesini anlatır. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın evinde yaptıkları toplantılara nasıl katıldığına değinir. İbnülemin Mahmut Kemal İnal ile ilgili çevresinden duyduklarını anlatır. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın Arapgirli olduğunu bilmez. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ı Beyazıt'taki üniversitede yapılan bir törende gazeteci olarak izler. Aynı törende Halide Edip Zorlutuna’yı da görür. İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın vakfiyesinden söz eder (01:31:50). İbnülemin Mahmut Kemal İnal yurdunda yaptıklarına değinir. İbnülemin Mahmut Kemal İnal ile ilgili çevresinden dinlediklerine değinir (01:36:43). Hasan Ali Yücel, Kazım İsmail Gürkan, Mükrimin Halil gibi isimler İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın toplantılarına katılır. Hasan Ali Yücel toplantılara Ankara’dan katılır. Arapgir ile ilgili anılarından söz eden Işıklar, Arapgir’in ünlü simalarına değinir (01:43:10). 1980 İhtilali’nde Beşiktaş’a taşınırlar. Barbaros Bulvarı, Adnan Menderes döneminde açılır ve tramvay deposu vardır. Beşiktaş’ta alt yapı sistemi yoktur. Bir dönem su sıkıntısı çekilir ve parayla su alırlar (01:51:35). Şeyh Safir Efendi’den ve Beşiktaş’ın bilinen simalarından Fahri Baba’dan söz eder. Fahri Baba çocukları çok sever ve bisikletlerini tamir eder. Beşiktaş’ta çocukları sevindiren kişilerin cenaze törenlerine çocuklar katılır ve bu kişiler çok sevilir (01:57:35).