Mustafa Asılsoy ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1933 yılında Giresun’un Görele ilçesinin Aydınlar Köyü’nde doğan Mustafa Asılsoy, ailesinin ilk olarak Arabistan’dan gelip İstanbul’da adalara, daha sonra da Giresun’a yerleştiklerini anlatır. Ailesi hayvancılık ve çiftçilikle geçinir. Babasının izniyle 15 yaşında İstanbul’a çalışmaya gelir. Köyden yürüyerek Görele’ye ve Görele’den Trabzon’a gider. Üç gün süren bir vapur yolculuğundan sonra İstanbul’a ulaşır. İstanbul’a ilk geldiğinde, Kocamustafapaşa’da bir arkadaşında 17 gün kalır. Daha sonra Galata Köprüsü’nden vapura binip Eyüp’e gider. O yıllarda iskelenin etrafında evler vardır. Eyüp Sultan’da, İstanbul’da kalmak için dua eder (04:50). Köyde yazları yaylaya gidilir ve 5-6 ay kalınır. Köyde koyun otlatır ve boş zamanları olduğunda oyun oynar. Aile büyüklerinden bahseden Asılsoy’un dedesi, büyükannesi öldükten 35 gün sonra üzüntüsünden vefat eder (07:20). Köylerinde okul yoktur ve Demokrat Parti iktidarına kadar köylerde okul ve su olmadığını belirtir. İnsanların giyim ve yiyecek konusunda sıkıntı çektiklerini ve 1950’den sonra Adnan Menderes iktidara gelince buğdayın kilosunu 10 kuruştan aldıklarını söyler. Köylerde tarımla uğraşırlar ve fındık bugünkü kadar yaygın değildir. Demokrat Parti zamanında köylere kadar yol yapılır ve halkın refah seviyesi yükselir. Hayvanları olanlar yaylalara gider ve yağ yapıp satarlar (11:55). Dört erkek, iki kız kardeşi vardır. Köydeki Kur’an-ı Kerim Kursu’na giden Asılsoy, kursun hocası köylülerle anlaşamadığı için köyden ayrılınca köyüne uzak başka bir kursa devam eder. Her gün iki saat yürüyerek gidip gelir. 3 sene sonunda imtihanı kazanır ve İstanbul’da imam olarak çalışmaya başlar. Askerlik dönüşü yine imam olarak çeşitli camilerde çalışır (16:25). İmamlık yapmasının yanı sıra bir dükkan açar ve 27 sene boyunca esnaflık yapar. Çalıştığı caminin yanına kendi imkanlarıyla bir Kız Kur’an-ı Kerim Kursu yaptırır. Cami ile ilgili yaptığı çalışmalara değinir. 44 sene bu camide görev yaptıktan sonra emekli olur (16:51). Çocukluk döneminde oynadıkları oyunlardan bahseder. Köyde cami ve imam olmadığı için Ramazan ayında dışarıdan hoca getirilir ve bayram namazı için başka camilere gidilir. Demokrat Parti’den önce yamalı elbise giymektedirler (19:23). Annesinin bir anısı üzerinden komşuluk ilişkilerine değinir. Çocukluğunda köyde hırsızlık olayları çok sık yaşanır. İftiraya uğrayıp hapse giren babası, hapiste kağıt oynamaya başlar. Dışarı çıktığında da bir süre devam eden babasının kağıt oynamayı nasıl bıraktığını anlatır (25:30). Eğitim hayatından ve İstanbul’a gelişinden bahseden Asılsoy, İstanbul’da Abdurrahman Efendi’den kıraat, Kesikbacak İsmail Efendi’den de talim dersleri alır. Eyüp’ten Fatih’e ve Beyazıt’a yürüyerek gelip gider. Her gün sabah namazını Fatih Camii’nde kılar (29:00). Sultanahmet’te ilkokula başlar ve ilkokul diploması alır. Daha sonra Nişanca’dan ortaokul, Alibeyköy’den ise lise diplomasını alır. İstanbul’da gece gündüz ders çalışmaktadır. İstanbul Müftülüğü tarafından açılan imamlık imtihanına girer ve kazanır. Sınav jürisinde Eminönü Müftüsü Bekir Haki Efendi, Ömer Nasuhi Bilmen, Şefik Efendi ve Hırka-i Şerif Camii İmamı İbrahim Efendi gibi isimler vardır (32:30). Baba Haydar Camisi ilk görev yeridir. Daha sonra Düğmeciler ve Sofular Camileri’nde görev yapıp Kasım Çavuş Camii’ne geçer. Kasım Çavuş Camii’nde görev yaparken 2,5 sene Eyüp Camii imamına vekalet eder ve sabah namazlarını kıldırır. Ramazan ayında arkadaşlarıyla yaşadığı bir anısını anlatır (36:45). Hac ve umre ile ilgili anılarına değinir. Diyanet İşleri Başkanlığı Hac organizasyonunu kurumsallaştırana kadar her sene Hac kafilelerine öncülük eder. Diyanet’in hac organizasyonu yapmasından önce 7-8 defa Hacc’a gider (40:00). İki evlilik yapan Asılsoy, evliliklerinden ve çocuklarından bahseder. Köy düğünlerini anlattıktan sonra kendisi düğün yapmadığını belirtir (44:50). 1998 yılında Bayrampaşa’ya taşınır. 1953 yılından önce Bayrampaşa’da ev olmayıp hayvan otlatılmaktadır (47:15). Eyüp’teki camilerin neredeyse hepsinde görev yapar. Eyüp Camii’nin dış avlusunda eskiden sadece evler ve birkaç dükkan vardır. Eyüp Camii’nde bir süre görev yaptığını belirterek bu dönemde yaşadıklarına değinir (55:05). İhtilal döneminde Kasım Çavuş Camii’nde görev yapmaktadır. İhtilal sabahı askerler caminin etrafını sarar ve ezan okumasına müsaade etmezler. Son olarak askerliğinden bahseden Asılsoy, askerliğini piyade er olarak yapar (58:00). Adnan Menderes’in Eyüp Sultan ziyaretlerinden bahseden Asılsoy, her gelişinde üç tane kurban kestiğini belirtir. İznini geçirmek üzere köye gittiğinde babası, kardeşi Mehmet’i İstanbul’a götürmesini ister. Kardeşi İstanbul’a gelir ve İstanbul’da İmam Hatip Lisesi imtihanlarına girer. İmtihanları kazanamaz ve Adapazarı’na giderek eğitim almaya başlar. Bir sene sonra İstanbul’a döner ve eğitimine Fatih’te devam eder (01:06:35). Adnan Menderes’ten ve dini eğitim aldığı hocalardan bahseden Asılsoy, İstanbul’da en iyi tecvidi Yeraltı Camii’nin İmamı Ali Efendi’nin okuduğunu belirtir. Hocalarıyla ilgili anılarını anlatır. Askerliğini İstanbul’da yaparken dini eğitimine devam eder ve Abdurrahman Efendi’den ders alır. Döneminde çok değerli hocaların olduğunu belirtir (01:13:50). Eyüp ve civarındaki ilçe ve semtler hakkında detaylı bilgiler verir. O yıllarda Eyüp’te su yoktur ve sakalarla su taşınır. Rami kışla semtidir, Bayrampaşa da, cezaevi yapıldıktan sonra gelişmeye başlar. İnsanların alışverişlerini günlük yaptığını, evlerin müstakil olduğunu ve apartmanların olmadığını belirtir. Sofular ve Alibeyköy gibi bölgelerde hayvan otlatıldığını, Alibeyköy’den Küçükköy’e kadar olan arazilerin bomboş olduğunu söyler. Haliç ve Eyüp civarından bahsederek Haliç yolu yapılırken birçok evin yıkıldığını söyler. 1953 yılına kadar Haliç’ten denize girilebilmektedir. Haliç, o tarihten sonra yapılan gecekondular nedeniyle kirlenmeye başlar. Evlerin temellerinin kazılmasıyla ortaya çıkan toprak ve hafriyat yağmurla beraber Haliç’e dolar. Görev yaptığı camideki çalışmalara değinip caminin vakfiyesi için bina, cami görevlileri için lojman ve cami için Kur’an-ı Kerim Kursu yaptıklarını söyler. Vakfiye için yapılan binalardan camiye gelir sağlanır. Eyüp’te ulaşım sıkıntılı olup genelde vapurla sağlanır. Eyüp’e ilk geldiğinde tatlı suların kullanıldığını daha sonra terkos suyu kullanılmaya başlandığını söyler. (01:35:15) Çocuklarından ve yaptıkları işlerden bahsettikten sonra babası ile ilişkilerini anlatır. (01:35:52) İstanbul’u sevdiğini ve İstanbul’dan ayrıldığında huzursuz olduğunu ifade eder. (01:37:24).