Hüseyin Gümüşdağ ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1 Nisan 1927 İnegöl doğumlu olan Hüseyin Gümüşdağ, emekli sağlık görevlisidir. Gümüşdağ’ın ailesi 1940 senesinde çorapçılık yapmaktadır. O yıllarda Örme Lifler Kooperatifi adında bir kooperatif kurulur. Çorapta kullanılacak iplikleri o kooperatiften almaya başlarlar. Kooperatif, sadece Bursa’ya gelirse onlara iplik vereceğini ilçelere iplik veremeyeceğini söyleyince Bursa'ya Hocataşkın Mahallesi Okul Sokak 10 numaraya taşınırlar. Orada 10 sene otururlar ve daha sonra ev sahibi akrabalarını yerleştireceği için Hocataşkın Mahallesi'nden başka bir yere taşınırlar. Taşındıkları evin önünde eski bir mezarlık olan Beyazıt Paşa Mezarlığı vardır. Beyazıt Paşa Medresesi’nden bahseden Gümüşdağ, Medresesinin 1942 yılında 800 liraya satıldığını söyler. Bu medrese ortasında bahçesi, küçük kubbeleri ve içinde odaları olan bir mimariye sahiptir. Medrese Cumhuriyet'ten önce faaliyet halindedir. Medreseyi alan Rıfat, Mustafa, Ramazan ve Mehmet adında 4 kardeş binayı yıkıp yerine ev yaparlar. Mezarlık ise 1970’li senelerde belediye tarafından parsellenir. Mahallede bir Süt Çeşmesi bulunduğundan bahseder. Beyazıt Paşa Camii’nin önündeki çeşmeye halk tarafından Süt Çeşmesi denir. İnanışa göre çocuk sahibi olup da sütü kesilen kadınlar sabahın erken saatlerinde buraya gelip su içerse sütü tekrar gelir. Bunun için sütü kesilen kadınlar sabahın erken saatlerinde buraya gelip süt içer ve adak niyetine pasta ve börek bırakır. Süt Çeşmesi'nin üç kolu vardır. Bir kol doğu kısmına gider, bir kol İncirli Caddesi’nden İncirli Hamamı'na kadar, bir kol imam evinin bahçesine gider. Buradaki bazı evlerde dağ suyu denilen evden eve su kanalları vardır. Borularla evden eve su geçer. 1940’lı senelerin buzdolaBları o sulardır. Kayhan’da kar satılır. Buzhane kurulduktan sonra bu sefer buz satışı başlar. Evlerin içinde küçük sarnıçlar vardır. 1940’lı senelerde Hocataşkın Camii harabe halindedir. Bu cami II. Dünya Savaşı sırasında ordunun ihtiyacını karşılamak için buğday deposu olarak kullanılır. Mahalledeki pek çok tarihi bina satılırken cami satılmaz. 1970’li yıllara kadar cami kullanılmaz. Burhanettin Bölüklerin 1965-1970’li yıllar arasında muhtar olmasıyla birlikte “Hocataşkın ve Beyazıt Paşa Camileri Koruma Derneği” isminde bir dernek kurulur. Bu dernek sayesinde toplanan yardım paralarıyla camilerin onarımları gerçekleşir. Camiye ismini veren Hocataşkın hakkında bilgiler verir. Mahalledeki komşuluk ilişkililerini anlatarak görüşmesine devam eden Gümüşdağ, eskiden ailelerin toplanıp hep birlikte oyunlar oynadığını söyler. İlkbaharda mutlaka Kaplıkaya’ya gidilir. Burada bir dede olduğuna inanılır. Hıdırellez arifelerinde gençler gül dallarına yüzük gibi değerli şeyler bağlar, Hıdırellez günü bu eşyalar dallardan çekilir. Her devrin kendine has kıyafetleri olduğunu söyleyen Gümüşdağ, dönemin külhanbeylerinden söz eder. Düğünler şimdiki gibi düğün salonlarında yapılmaz. Evliliğin söz, nişan ve nikah olarak tanımlanan üç basamağı vardır. Dönemin kız isteme adetlerinden bahsedilir. Kına geceleri genelde kadınlar arasında düzenlenir. Düğünlerden önce gelin hamamı yapılır. Sünnet düğünlerinde evlerden sandalyeler toplanır, mevlitler okunur. Hacca gideceklere hediyeler verilir. Mahallenin hacıları Yıldırım Polis Karakolu arkasında veya Şehreküstü Meydanı’nda toplanır. Asker uğurlamaları ise biraz daha buruk olur. Asker adayları bir gün önceden arkadaşlarıyla toplanıp eğlence düzenler. Askerler toplu halde gidecekleri yerlere gönderilir. Mahallede cenaze olduğunda bahçeli evlerde sular kaynatılır, hoca gelip cenazeyi yıkar. Mahallede vefat edenler genellikle Emir Sultan Mezarlığı’nda medfundur. Gümüşdağ mahalleye geldiklerinde suyun olmadığınI söyler. Mahalleli Bayezid Camii’nin çeşmesinden su alır. 1930’lu yılların ekonomik krizi kolay geçmez. Bursa’da sayısı az olan doktorlar hakkında detaylı bilgiler verir. İlk otobüs seferi Yeşil-Çekirge arasında yapılır. Bursa’da bayram zamanı eğlence yeri Pınarbaşı’dır. Pek çok eğlence düzenlenen Pınarbaşı’nda yağlı güreş etkinlikleri de yapılır.