Dengbejlik geleneği ve dönüşümler

Abstract

Sözlü gelenekler halkın ortak duygu ve düşünce dünyasını anlamak ve değerlendirmek açısından değerli bilgiler ortaya koymaktadır. Sözlü kültürün yazılı kültür karşısında giderek zayıfladığı modern dönemde tüm sözlü gelenekler gibi Dengbejlik geleneği de çeşitli dönüşümlere uğramıştır. Bu dönüşümler çeşitli başlıklar altında ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde konu, amaç, önem, yöntem ve teknik açıklanmıştır. İkinci bölümde konuyla ilişkili kuramsal çerçeve ortaya konmuş ve dengbejlik geleneğinin bu kuramsal çerçevedeki yeri belirlenmiştir. Üçüncü bölümde, bir sözlü gelenek olarak dengbejlik geleneği genel hatlarıyla anlatılmış, tarihçesi ve temel özellikleri açıklanmıştır. Dördüncü bölümde sözlü geleneklerdeki eğitim anlayışı ve dengbejlik geleneğinde eğitim süreçleri ve modelleri, alan çalışmasında edinilen bilgiler ışığında ortaya konmuştur. Beşinci bölümde geleneğin önemli işlevlerinden biri olarak tarih anlatıcılığı konusu ele alınmış ve alan çalışmasında derlenen sözlü metinler üzerinden geleneğin yakın tarih anlatımı irdelenmiştir. Altıncı bölümde geleneğin hayat bulduğu klasik mekanlar ve günümüzde oluşmaya başlayan modern mekanlar ele alınmıştır. Yedinci bölümde dengbejliğin tarihsel olarak içerisinde bulunduğu patronaj ilişkileri değerlendirilmiş ve günümüzde gelinen durum anlatılmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise geleneğin devamı açısından alan çalışmasında edinilen düşünce, görüş ve öneriler ortaya konmuştur. Dengbejlik geleneğinin devam etmesi konusunda yapılan çalışmalar eleştirel bir tutumla ele alınmıştır.

Oral traditions reveal worthy information to understand and evaluate common emotional and mental world of people. In modern period that oral culture weakened gradually compared to written culture, as all other other oral traditions, Dengbej tradition has also transformed in different ways. These transformations discussed under various topics. In the first chapter of the study, question, purpose, importance, methodology and technique are stated. In the second chapter, theoretical framework and the position of dengbêj tradition in this framework are expressed. In the third one, general information, history and basic properties of dengbej tradition are described. In the light of information gathered in field study, in chapter four, education system of the oral traditions, education process and models in dengbêj tradition are discussed. In chapter five, as an important function of the tradition, history narration is examined and near history narration of the tradition is explicated by using collected field study data. Chapter six describes places where tradition created classically and places tradition is being created nowadays. Historical patronage relationships of the dengbêj tradition and current situation is explained in chapter seven. In the chapter of conclusion and evaluation, ideas, opinions and suggestions on the survival of the tradition which are gathered during the field study are expressed. Studies on the continiuity of the tradition questioned in a critical perspective.