El kapılarında yeşilçam:1970-1990 arası Türkiye'de dış göç-sinema ilişkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türk sinemasının dış göç ile olan ilişkisini incelemek, dış göç olgusunun Türk sineması üzerindeki etkisini tartışmaktır. Bu çalışmaya yönlendiren nedenlerin başında sinema ile göç olgusunun varoluşsal bağı gelmektedir. Her ikisi de bir XIX. yüzyıl ürünü, modern toplumun bir unsurudur. Her ikisi de birbirlerinden beslenirler. Biri diğerinin hikayelerini anlatarak dilini ve sanayisini geliştirirken, diğeri onun sayesinde, hem üzerinde yaşamaya başladığı topraklara uyum sağlar, hem de anavatanı ile bağlarını sürdürebilir. Türk sineması özelinde bu konuya yaklaşıldığında sinema sanayisinin krize girdiği 1970'li yıllarda, dış göç temalı filmlerin sayısında bir artış gözlemlenmiştir. Bu tespitlerden yola çıkarak Türk sinemasının Batı'ya yönelik işçi göçü ile yakın bir ilişkisi olduğu varsayılmıştır. Çalışmanın sorunsalını, Almanya'ya yerleşmiş Türk topluluğunun, kriz yıllarında Türk sinemasının içinde bulunduğu kısır döngüden çıkabilmek için bir fırsat yaratıp yaratmadığı oluşturmaktadır. Bu çalışmada, sinemanın bir sanat, aynı zamanda da bir sanayi dalı olması nedeniyle, iki boyutlu bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Dış göçün Türk sineması ile varolan ekonomik ilişkisini incelemek üzere incelenen dönemi aydınlatacağı düşünülen profesyonellerle sözlü tarih çalışması gerçekleştirilmiştir. Dış göç olgusunun Türk sinemasına sinematografik katkılarını araştırmak üzere, Şerif Gören'in Almanya Acı Vatan ve Polizei filmleri incelenmiş, bunların sözü geçen sürece tanıklık ediş biçimleri irdelenmiştir. Sonuç olarak dış göçün, özellikle video pazarı sayesinde, Türk sinemasının yeniden canlanmasını, "dağılmış bir sektörün bir araya gelmesini" sağladığı ancak, Türk sinemasının en temel sorunu olan kurumsal/örgütsel yapı eksikliği nedeniyle Almanya pazarının "bir bölge"den öteye geçemediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, incelenen filmlerin bu sürece tanıklık ederek alternatif bir tarih oluşturdukları belirlenmiştir.

The aim of this study is to investigate the relationship between Turkish cinema and immigration and the effects of this fact on Turkish cinema. The ontological connection between cinema and immigration is one of the impulses for this study, both them being products of the 19th century modern society and fostering each other. Cinema inspires from immigration stories and develops his language and industry; on the other hand, immigrants integrate themselves to their new lands and keep in touch with their home lands by the help of movies. During crisis years of Turkish cinema in the 1970s, the increase in the number of movies using immigration theme is considerable. The problematic of the present study concentrate on the question whether the market of Turkish immigrants in Germany constitute an opening for Turkish cinema during crisis years. In order to be able to explore this question completely, considering cinema as an art and industry, oral history method was applied to a sample of professionals of this sector to see economic side of cinema-immigration relationship and to see cinematographic effects discourse analysis was applied to a sample of two movies of Şerif Gören: Almanya Acı Vatan and Polizei. The results showed that immigration fact helped Turkish cinema sector to resuscitate especially by the help of video market. However, because of structural/institutional insufficincies of Turkish cinema, this new market in Germany stayed only as a "region". Another important finding was that in the frame of analysed movies, cinema created an "alternative history" by witnessing this immigration process.