Hasretin iki yakasından mübadele öyküleri

Abstract

Bundan 92 yıl önce, 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Yunanistan'ın Balkan Savaşı’na katıldığı tarih olan 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşmeyle yaklaşık 2.000.000 insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı. Mübadeleye tabi tutulanlar, yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekanlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. Çoğu yolcu taşımaya elverişsiz olan gemilerle iki ülke arasında günler, haftalar süren yolculuklar yaptılar. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüğü çektiler. Doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi. 1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasretiyle bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Onlardan geriye sadece anılar kaldı. Hasretin İki Yakasından Mübadele Öyküleri, mübadelenin 90. yıl dönümü nedeniyle iki ülkede gerçekleşen etkinlikler ve buluşmalar vesilesiyle bir araya gelen mübadil ailelerin gerçek ve yıllara damga vurmuş öykülerinden oluşuyor. Satırlar arasında pek çok okuyucu kendi aile öykülerinin benzerlerini, hayal meyal hatıraları, tatları, sesleri, farklı coğrafyalarda da olsa hemşerilerini, savaşın ve yıkımın içinden yeniden kurulan inatçı yaşamları ve ülkeleri bulacaklar.