Cumhuriyet`in ilk döneminde İstanbul`un ekonomik yaşamı:Arnavutköy`de meslekler (Takibat defteri örneği ve yerel tarih anlatıları)

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923'te kuruluşunun ardından, Yunanistan ve Türkiye, Müslüman ve Hristiyan Ortodoks nüfusun mübadelesi konusunda anlaşmaya vardı, İstanbul Rumları Bozcaada ve Gökçeada Rumları ile birlikte bu zorunlu göçten muaf tutulmuş olmasına rağmen şehrin nüfusunda azalma görüldü. Gayrimüslimlerin sayısındaki büyük düşüşe rağmen, Amavutköy semtinde görüldüğü gibi, İstanbul'un bazı bölgelerinde gayrimüslimlerin çoğunlukta olduğu yapı devam etmekteydi. Bu çalışmada, tarik bedeli (yol vergisi) ödeyen Arnavutköylülerin içinde bulunduğu, 1930 yılına ait "Takibat Defteri" (Ciltli Yüksek Lisans Tezi Eki olarak sunulan) incelenmiştir. Söz konusu deftere göre, semtteki Müslüman Türklerin oranı %10, gayrimüslimlerin (Rum, Ermeni, Yahudi) oranı ise %90'dı. Günümüzde yok olan bir çok mesleğe kayıtlarda rastlandı. Çalışma sırasında, kayıtlarda adı geçen kişileri hatırlayan ileri yaşlardaki Arnavutköylülerle görüşmeler yapıldı. İstanbul'un ve semtin yapısal değişimine yol açan toplumsal gelişmeler bu görüşmeler sırasında ele alındı. Bu çalışma sonunda günümüze dek semtin fiziksel, kentsel ve toplumsal değişimi ile ilgili veriler toplandı. Böylece, yüzyılın başında farklı etnik grupların bulunduğu Arnavutköy'ün iç ve dış göçlerle yaşadığı değişim süreciyle ilgili tarihsel ve sosyolojik veriler değerlendirildi.

Following the establishment of the Turkish Republic in 1923, Greece and Turkey agreed on the mutual exchange of Moslem and Christian Orthodox Christian populations; excludings Istanbul, Bozcaada and Gökçeada Rums. Although the Greeks of the city have been exempted from this forced migration, the population of Istanbul began to decrease noticably. In spite of the large decrease in overall non-muslim population, they were still in the majority in certain districts of Istanbul, such as Arnavutköy. In this study, the 'Municipal Registers' of 1930 for the tax paying citizens of Arnavutköy who were liable to pay the road-tax (which is bound as a second document of this study) have been analyzed. Only 10 % of the tax payers were Moslem Turks, while the remaining 90% were made up of the Orthodox Greeks, Armenians and the Jews. The registers have also contained numerous profession which do not exist today. The research involved oral history interviews with the senior citizens of Arnavutköy, who remembered many of them recorded in these tax registers. During the interviews, the social developments that have caused the structural changes of the city, as well as the neighbourhood of Arnavutköy have been highlighted. As a result of this work, data has been built up on the physical, urban and social change from 1930 to the present day. This oral history research has assisted in enriching the available historical and sociological indicators related to the process of transformation at this multi-ethnic neighbourhood of Istanbul due to internal and external migrations.