Erken Cumhuriyet Dönemi'nde kadın kimliğinin oluşumu-bir kadın doktorun yaşamöyküsü üzerinden meslek sahibi Cumhuriyet kadını kimliğinin oluşumu

Abstract

Tezin amacı Türkiye'de Erken Cumhuriyet Dönemi'nde kadın kimliğinin oluşumunu, bir kadın doktorun yaşamöyküsü üzerinden analiz etmektir. Tez üç ana eksen etrafında; 1) feminist eleştiri ışığı altında yaşamöyküsü, derinlemesine görüşme yöntemi ve araştırma tekniklerinin de yer aldığı kuramsal çerçeve 2) toplumsal, tarihsel ve politik ardalan 3) Dr. Şefika Ataman'ın yaşamöyküsü ana başlıklarıyla biçimlenmektedir. 1916 yılında Erevan-Dereçiçek'de doğan Şefika Ataman, ailesinin Rus ve Ermeni zulmü nedeniyle Türkiye'ye göç etmesi sonucu ilk ve orta okulu Kars'da, Lise ve Tıp Fakültesini İstanbul'da okumuştur. 1923 yılının sunduğu kültürel ve belirleyici ortam içinde eğitimini tamamlayan Şefika Ataman Cumhuriyet'in kurucu ideolojisi doğrultusunda oluşturulan yeni kimlik bağlamında, Osmanlı İmparatorluğu etkilerinden uzak, Batılılaşma ve laiklik projeleri çerçevesinde yetiştirilmiştir. Kurulmak istenen bu yeni kimliğin izleri öznenin yaşamöyüsünün tüm aşamalarında belirgin olarak gözlenmektedir. Gerek kuramsal çerçeve gerekse yaşamöyküsü çalışmasının sunduğu veriler incelendiğinde, Türkiye'de kadının özgürleşmesi serüveninin, Osmanlı Kadın Hareketini göz ardı ederek, erken Cumhuriyet Dönemi'nde toplumsal bir proje olarak Devlet Feminizmi kapsamında tarif edilebilecek bir olgu olduğu görülmektedir. Öznenin yaşamöyküsü, eğitim olanaklarından ve genç Cumhuriyet'in kurumlarından yararlanarak kamusal alana katılmış olan kadınların kimliğini çözümleyebilmek için bir olanak olarak kullanılmıştır. Böylelikle, hem doğrudan bir kadının kendi yaklaşımıyla bu olguların tartışılmasına zemin hazırlanmış, hem de o çözümlemenin getirdiği açılımların Türkiye'deki kadın kimliğinin en genel planda anlaşılabilmesi için bir adım sayılması umut edilmiştir. Türkiye'de kadın özgürleşmesi demokratikleşme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu araştırmadan Türkiye'de kadının özgürleşme sürecinin henüz tamamlanmamış bir proje olduğu görülmektedir.

This thesis examines the construction of the Turkish woman identity in the early Republican period by analysing the life story of a woman gynacologist. The thesis develops itself in 3 major parts: 1) the structural and theoritical aspects of biography method 2) the social, historical and political background 3) biography of Şefika Ataman. Ataman is born in the year 1916 as a daughter of a upper-middle class Turkish family which has later migrated to Turkey. She has been trained in Turkey in a period which has been determined by the ideological approach and understanding of the Turkish Republic, proclaimed in 1923. The basic mission of the period was construction of a new identity, detached from the Ottoman past, pending on the more theoretical and Oriental culture. Whereas the roots of the modern, Republican Turkish identity is deposed in the process of Westernisation and secularism. Finally, analysing the life story of Şefika Ataman, the thesis concludes that what has been taken as the creative conditions of the new identity is a concrete reality as the biography unfolds. Reffering to the data supplied by this biography and the theoretical approach, the thesis, gears toward a proposal that rests on the assumption that the emancipation process in Turkey, as long as the woman identity is concerned is yet not develop. In this sense the condition of feminism in Turkey is problematic, in the affirmative sense, that emancipation of woman can not be detached from the democratization process. These two concepts are mutually inclusive.