Sözlü tarih ve kültür açısından İmam Rıza Ocağı

Abstract

Anadolu Aleviliği ocak teşkilatlanması ile yapısal olarak mevcudiyet kazanan bir örgütlenme özelliği göstermektedir. Ayrıca ocaklar, kendi arasında hiyerarşik bir yapı ile birbirini kontrol mekanizması içinde tutan birlikteliklerdir. Bu örgütlenmenin sosyal ve inançsal yapılanmasında en önemli kurumlardan biri ise dedelik kurumudur. Anadolu’nun pek çok bölgesinde temsilcileri bulunan İmam Rıza Ocağı, Alevi-Bektaşi inancı içerisinde yer alan önemli ocaklardan biridir. İmam Rıza Ocağı dedeleri Anadolu’da Tunceli, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş, Erzincan, Erzurum, Sivas, Yozgat, Amasya, Tokat, Çorum illerinde inançsal pratiklerini halen devam ettirmektedirler. Bu çalışmada Çorum ili Mecitözü ilçesi Gökçepınar Köyü İmam Rıza Ocağı dedelerinden Hüseyin Solmaz Dede ile yapılan görüşmeye yer verilmiştir. Çorum ve Amasya illerinde İmam Rıza Ocağı’nın inançsal düşünsel yapısı ile Alevi-Bektaşi inancının temel kavramlarına değinilecek bu çalışmada İmam Rıza Ocağının düşünsel yapısı ile inanç uygulamaları tespit edilmeye; inançsal yapının geleneksel yaşam üzerindeki etkileri irdelenmeye ve ocak büyüklerinin inanç uygulamalarını algılayış şekli aktarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada İmam Rıza Ocağı inanç uygulamalarının yöresel olarak çeşitli değişiklikler gösterdiği tespit edilmiştir. Özellikle Doğu- Batı Anadolu istikametinde Bektaşilik tesirlerinin etkisiyle inançsal pratiklerde çeşitli farklılaşmaların olduğu tespit edilmiştir.

Anatolian Alevisim has an organizational structure which allows us to describe it as an independent organisation. In addition, Alevi societies possess a hierarchical structure which enables them to keep every affiliated community under control. One of the most important institutions of this organisation, in terms of construction of social and religious life, is the institution of “dede” -religious leader. Imam Rıza Ocaq (Imam Rıza’s Society) has affiliated communities in many regions of Anatolia and is one of the most important organisations of Alevi-Bektashi believers. Senior dervishes of Imam Rıza Ocaq continue to practise their faith in Anatolia, especially in provinces such as Tunceli, Elazığ, Malatya, Kahramanmaraş, Erzincan, Erzurum, Sivas, Yozgat, Amasya, Tokat and Çorum. This paper contains an interview with a senior dervish from Imam Rıza Ocaq, Hüseyin Solmaz, who lives in the village of Gökçepınar in the district of Mecitözü in the province of Çorum. This article describes religious and philosophical structure of Imam Rıza Ocaq in Çorum and Amasya provinces and the basic concepts of Alevi-Bektashi faith. Moreover, it aims to identify a philosophical structure and religious practices of Imam Rıza Ocaq, to examine the influence of its religious structure on traditional life and depict how the elders of this society perceive their religious practices. It has been determined that religious practices of Imam Rıza Ocaq display various regional changes. The differences in religious practices caused by the influence of Bektashism are most profound between the Eastern and the Western Anatolia.