Erhan Yıldızalp ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

Erhan Yıldızalp, Tahtakale’de Amasyalı Yahşi Beyoğlu ve Çelebi Mehmed devrinin Başveziri olan Bayezid Paşa’nın bir hanı olduğunu söyler. Bu han, çevrede Tahtakale Çarşısı olarak anılır. Han’nın sicil kaydı hakkında detaylı bilgiler veren Yıldızalp, kayıtlarda yer alan adreste eskiden Subaşı Eynebey Medresesi'nin olduğunu aktarır. Bu medresenin üst tarafında 1490 yılında yaptırılan Arap Mehmed Camisi bulunur. Yine aynı yerde günümüzde artık apartman olan Zeki Müren’in de tahsil gördüğü ortaokulun olduğundan söz eder. Mahallede yer alan mekanların tarihi hakkında bilgiler verir. Şimdi Süleyman Çelebi Okulu’nun olduğu yerde 1703 yılında tesis edilmiş olan Ahmet Gazi Tekkesi vardır. Bursa’nın en büyük iş hanı olan Tahtakale, 1855 yılındaki depremle büyük hasara uğrar. Daha sonra bakımsızlık ve ilgisizlikten birçok bölümü yok olur. Hasara uğrayan kısımları tekrar kullanılır duruma getirilirken gayri nizami bir yapılaşma da meydana gelir. Bölgenin eski tarihi yapılarına ait bazı kalıntılar günümüze ulaşsa da, bunlar dükkanların içerisinde kalmış durumdadır. Eski esnafların dükkanlarından bahseden Yıldızalp, Güngörmez Camii’nin yapısının bozulduğunu da sözlerine ekler. Caminin girişinde caminin banisi Abdullah Efendi’nin kabri bulunmaktadır. Kabrin yanından akan Pınarbaşı Suyu günümüzde yok olmuştur. Görüşmede caminin tarihine dair bilgilere de yer verir, yapının vakıflar idaresince İbrahim Efendi’ye kiraya verildiğini ilave eder. Caminin batısındaki Çelebiler Caddesi boyunca eski tarihi kemerin kalıntılarının da yer aldığı dükkanlar bulunur. Atatürk Caddesi şimdiki haline getirilirken bu sırada yer alan orijinal kemerli dükkanlar yıkılır. Yerine 1965 yılında Sümerbank binası yapılır. Yine 1948 yılında Vali Haşim İşcan tarafından yıktırılan eski dükkanlar, Tahtakale’nin şimdiki görüntüsünü oluşturur. Görüşmede Tahtakale’deki mekanların eski ve yeni halleri Yıldızalp tarafından detaylıca anlatılır. Güngörmez Camii’nin yanındaki ve iki tarafındaki çınar ağaçları ile Tahtakale’nin içindeki ağaçlar bugün 150 yaşına yaklaşmış birer tabii anıttır. O sıralarda dağ köylülerinin gelip gittiği hanlar önemlidir. Bu hanlar ahşap yapılı olup alt katlarda hayvanların, üst katta ise insanların istirahat ettikleri yerler bulunur. Hanlarda birden fazla yataklı odalar mevcuttur. Karayollarının olmadığı eski zamanlarda dağ köylüleri eşekler ile mallarını getirir. Hayvanların çok olduğu bu devirde semercilik, nalbantlık ve saraçlık gibi meslekler revaçtadır. Çelebiler Caddesi hanların ve semercilerin bulunduğu cadde olduğu için yaz aylarında pek çok eşek ulaşım için kullanılır. Bu sebeple caddeye “Eşekçiler Çarşısı” da denilir. Tahtakale Mahallesine dahil edilen caddeler ve bu caddelerde yer alan dükkanlar anlatılır. 1952 yılında tabakhaneler Soğanlıköyü'ne taşınır. Tahtakale tarihi bir çarşı olduğu kadar, birçok ekalliyete sahip kişilerin bir arada yaşadığı ve ticaret yaptığı bir mekandır. Çarşıda kavga olmaz, bazen esnaf arasında münakaşalar çıksa da yaşlı kişiler onları bir araya getirir ve münakaşanın uzamasını önler. Yıldızalp, mahalledeki ve çarşıdaki şöhretli kişilerden de bahseder.