Ergun Kağıtçıbaşı ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1934 yılında Bursa’da doğan Ergun Kağıtçıbaşı'nın ailesi Kağıtçıbaşlar olarak bilinir. Dedesi İsmail Kağıtçıbaşı’nın Kapalıçarşı’da bir kağıtçı dükkanı olduğunu, soy isimlerinin de buradan geldiğini söyler. Tüm aile bir konakta yaşar. Zamanla konak aileye yetmez ve bir süre sonra her biri kendi evlerine çıkar. Annesinin yaşamını detaylı şekilde anlatan Kağıtçıbaşı, o dönemlerde ailelerin kız çocuklarını sadece kuran kurslarına göndermesine karşın annesinin Malhatun Merkez Numune Kız Mektebi’nde okuduğunu aktarır. Çocukluk yıllarında okullar tam gündür. II. Dünya Savaşı’nın yaşandığı dönemde ilkokula giden Kağıtçıbaşı, savaşın sıkıntılarının Türkiye’ye yansıdığını söyler. Yakın zamanda yaşanan milli mücadele döneminin izlerine rağmen kuvvetli bir ordu oluşturulur. Ticaret, sanayi ve turizim bugünkü gibi değildir. Herkes kendine yetecek kadarını kazanır ve onunla geçimini sağlar. Çocukluk dönemlerinde annesinin şeker ihtiyacını karşılamak için kuru üzümle karıştırdığı suyu içirdiğinden bahseder. Zira o dönemde ülkede şeker bulmak zordur. Ekmekler ise kimliklere basılan mühürle alınır. Ülkede Yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle eskiyen her şey yenilenerek değerlendirilir. Liseyi yatılı olarak Haydarpaşa Lisesi’nde okur. Sonrasında Hukuk Fakültesi’ni kazanır. Tahsilini bitirdikten sonra Ankara’ya askere gider. Çok kısa bir süre avukatlık yapar. Fakat sonrasında avukatlık yapamayacağını düşünür ve Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nda müdür olarak işe başlar. 1964 yılında başladığı müdürlük görevini yürütürken 6 ay sonra genel sekreter olur. 33 sene boyunca görevini sürdürür. Organize sanayi bölgesinin gelişimi için pek çok girişimde bulunur. Daha fazla birikime sahip olmak için İngiltere’ye gider ve burada bir rapor hazırlar. Emekli olduktan sonra bir çimento fabrikasının yönetim kurulu üyesi olur. Çocukluk yıllarında komşuluk ilişkilerinin çok iyi olduğunu söyler. Komşular iyi günde de kötü günde de birbirlerine destek olurlar. Bu durum gerek mahalle yaşamında, gerekse çarşı yaşamında aynıdır. Çarşıda komşuları siftah etmediyse babasının müşteriyi onlara yönlendirdiğinden söz eder. Mahallede bir komşu rahatsızsa diğerleri ona gündelik işlerinde yardımcı olur. Cenazelerde bir hafta boyunca evlere yemek gönderilir. Düğünlerde ise coşkuyu tüm mahalleli birlikte yaşar. Komşuları hakkında detaylı bilgiler verir. Çocukluk yıllarında oynadıkları oyunları anlatır. Bursa’nın pek çok kesiminde elektrik olmasına rağmen Gürsu gibi bazı bölgelere elektrik verilemez. 1940’lı yıllarda evlerine radyo alınır. Bu radyo aile için çok kıymetlidir. Radyo haberleri II. Dünya Savaşı içerikli olduğu için çok önemlidir. İkinci önemli gündem maddesi ise 1950’li yıllarda başlayan çok partili hayat ve Demokrat Parti’dir. Yayınlarda radyo tiyatroları yapılır. Bunun dışında aileler akşamları birbirlerine gidip çay saati yaparlar. O dönemde yazlık sinemalar revaçtadır. Yeni filmden önce veya sonra Muhallebici Nezir veya Şaban Sirkeci’ye gidilir. Sadece on belediye otobüsünün bulunduğu mahallede yollar bomboştur. Bazen gelin hamamından dönen kadınlar ellerinde darbuka ve deflerle kafileler halinde yürürler. Babası Demokrat Parti’nin kurucularındandır. Celal Bayar’da Kağıtçıbaşı ailesinin akrabasıdır. Babası ve arkadaşları o dönemde mutlaka fötr şapka giyer ve kravat takarlar. Yine aynı dönemlerde okulların özel şapkalar vardır. Ticaret lisesi kırmızı, Erkek Lisesi sarı, sanat okulları ise yeşil şeritli şapka takarlar. Düğün zamanlarında hamamlar kapatılır ve kadınlar orada eğlenceler düzenler. Lohusa zamanlarında mutlaka şerbet kaynatılır ve mevsimlere göre sıcak ya da soğuk olarak ikram edilir. Yunan işgali döneminde annesinin yaşadığı anıları anlatarak sözlerine devam eder. Dedesinin İttihat ve Terakki Cemiyeti mensubu olduğunu söyleyen Kağıtçıbaşı, Milli Mücadele döneminde yapılan gizli toplantılardan bahseder.