Ümran Sönmezalp ile sözlü tarih görüşmesi

Abstract

1954 yılında doğan Ümran Sönmezalp, Koç ailesine ait Sakaldöken Caddesi'nde bulunan aslanlı evde dünyaya gelir. Umurbey Mahallesi’nde insanların apartmanlarda oturmasına rağmen eski komşuluk ilişkilerini yaşattığını söyler. Mahallede dini bayramların, fakire yardım etmenin, hamamların ve camilerin çok önemli olduğundan bahseder. Ailesi Sönmezalp soyadını kanunla birlikte almıştır. Aslında soyları Elif hanlara dayanır. Elif hanlar Buhara’dan Semerkand'a, oradan da Bilecik’e son olarak da Bursa’ya göçerler. Bursa, Bizans’tan alındığında surlara ilk Osmanlı sancağını diken kişi de bu sülaleye mensuptur. Elif hanlar Bursa için çok önemlidir. Fakat bir takım siyasi nedenlerden ötürü Elif Han ismi Elvan Bey’e dönüşür. Sülalenin astronomiye meraklı olduğunu söyleyen Sönmezalp, ülkede ilk aynalı teleskopun babası tarafından yapıldığını aktarır. Bu sayede babası, yurt içi ve yurt dışında ödüller alır. Merinos fabrikasında işçi olarak çalışan babası fabrikanın açılışında 1938 yılında Atatürk’ün açtığı kapının anahtarını yapar. Mahalleyle ilgili unutamadığı anılardan biri Ramazan aylarında okunan dualardır. Mahallede kız erkek ayrımının olmadığını aktaran Sönmezalp, herkesin birbirini tanıdığını ve kocaman bir aile olduklarını söyler. Mahallenin ona “Perihan Abla” diye hitap ettiğini vurgular. O zamanlar Perihan Abla dizisi revaçtadır. Sokaklarında zengin-fakir, eğitimli-cahil ayrımı yoktur; herkes birbirine karşı saygılıdır. Mahalle kargir ve cumbalı evlerden oluşur. Fakat artık hayat şartlarının değiştiğinden ve gençlerin adetleri devam ettiremediğinden yakınır. 25 senedir Almanya’da yaşayan Sönmezalp, mahalleye geldiğinde hala eskisi gibi karşılandığını söyler.