Abdullah Işıklar ile sözlü tarih görüşmesi 3. bölüm

Abstract

Adnan Menderes’in kurduğu Vatan Cephesi’ne kimlerin katıldığı radyodan duyurulur. Demokrat Parti’nin son dönemlerindeki durumundan ve parti içi teşkilatlanmadan söz eder. Demokrat Parti’nin her yerde kurduğu ocaklar, insanlar arasında tedirginlik yaratır. Vatan Cephesi oluşumunun insanlar tarafından iyi karşılamadığını belirtir (04:35). Dinde Reform ve Kemalizm isimli dergiden bahsederken Metin Toker’in Akis Mecmuası’nda İslam karşıtı yazılar yayınlandığını ifade eder. Cuma günleri namaza giderken dükkanını kapatmasının 163. maddeye uygun olmadığını anlatır (14:09). Aydın Çuhacıoğlu ile tanışma hikayesini ve ilgili anılarını anlatır (22:00). Dükkanında çalışan ve Taşlıtarla’da oturan Enver ile ilgili anılarından bahseder ve Enver’in manevi yönüne dikkat çeker. Taşlıtarla’daki 66. Piyade Tümeni’nin bulunduğu civarda Kalaycı Baba olarak bilinen bir usta vardır. Askeriyedeki paşaların bakır kaplarını kalaylayan usta ile paşa arasında geçen bir diyaloğu anlatır. Kalaycı Baba’nın manevi yönü kuvvetlidir ve Enver de Kalaycı Baba’nın talebelerindedir (34:00). İmam-ı Şibli ve talebelerinden bahseder. Bir arkadaşının İsmail Müftüoğlu ile arasında geçen bir diyaloğu anlatarak bu insanların manevi yönlerinin kuvvetli olduğunu belirtir (40:30). Demokrat Parti’nin aleyhinde olan gazeteler vardır. Işıklar, Falih Rıfkı Atay, Yunus Nadi, Hüseyin Cahit Yalçın ve Ahmet Emin Yalman gibi isimlerin din ile ilgili konularda Demokrat Parti’ye karşı olduklarını belirtir. Büyük Doğu Gazetesi'nde çalışırken gazetenin mizanpajını yapar ve manşetlerini hazırlar (43:44). Dönemin gazetelerinin kağıt ihtiyacı İzmit’teki fabrikadan karşılanmakta ve yetmediği zamanlar dışarıdan ithal edilmektedir. Adnan Menderes döneminde hükümeti eleştiren gazetelere az, hükümeti öven gazetelere ise çok kağıt verildiğini söyler. Halkın, Adnan Menderes yönetimine bakışını anlatır. Yine aynı dönemde Eşref Edip’e Kara Kitap’tan dolayı dava açılır. Eşref Edip vefat ettikten sonra kitap, Işıklar tarafından basılır (49:55). Meczupluktan ve meczuplardan bahsederek tanıdığı kişilerden örnekler verir (55:25). Ilımlı İslam, modern İslam gibi kavramlar üzerindeki düşüncelerini söyler (01:01:50). Maddi sebeplerden dolayı Fetih Gazetesi’ni yayınlamaya 5 sene ara verdikten sonra isim hakkını kaybetmemek için yeniden yayınlar. Abone sayısı azalan gazetede maddi zorluklar baş gösterir. Gazetenin yeniden yayınlanmasının diğer gazeteler üzerindeki etkisinden söz eder (01:05:30). Arapgir’den yetişen ünlü simalardan ve özellikle Hırka-i Şerif civarında bulunan Uşşakiler Tekkesi’nde ziyaret ettiği Muhammed Hazmi Uşşaki’den bahseder. Tekkenin günümüzdeki halini anlatan Işıklar, Uşşaki Tekkesi’nin bir üniversite gibi olduğunu söyler. Bir dönem Süleymaniye Kütüphanesi’nde müdürlük de yapan Muhammed Hazmi Uşşaki’nin tekkesindeki derslere katılır (01:16:15). Muhammed Hazmi Uşşaki kendisine İbn-i Sina’nın bir kitabını bastırması için verir. Bu kitabı Orhan Mete’nin sahibi olduğu Mete Matbaası'nda bastırma sürecinden ve Orhan Mete’nin kişiliğinden söz eder. Orhan Mete, Şişli’deki Siyasi Bilgiler Fakültesi’nin kurucusudur (01:24:35). Sultanahmet’te yaşadığı evde Fetih Gazetesi’ni çıkartır. Evin bodrumunda kuyular vardır ve buzdolabı yerine kullanır. Dönemin Sultanahmet’i kalabalık değildir. Sultan Ahmet Camii’nin imamlarından Sadettin Kaynak, Şefik Arvasi ve Gönenli Mehmet Efendi’den bahseder (01:29:15). Beyazıt Sahaflar Çarşısı’nda dükkanı olan Şemsettin Yeşil Efendi’den ve Muzaffer Ozak’tan söz eder. Şemsettin Yeşil, Beyazıt Camii’nde konuşmalar yapmaktadır (01:33:50). Arkadaşıyla Şirinevler’de Cengiz Topel Camisi'nde buluşmak üzere anlaşırlar. Camiye gittiğinde caminin sadece minaresini gören Işıklar, reklamla kaplanan cami duvarlarından rahatsızlık duyarak İstanbul Müftülüğü’nü arar (01:39:41). Katıldığı Mesnevi derslerinden bahseder ve derslerden sonra kereste tüccarı Kayserili İbrahim Büyükçopur’un Fatih’te bulunan evine gittiklerini anlatır. Bu toplantılara Kani Karaca da katılır ve Kur’an-ı Kerim ile ilahi okur (01:44:00). Eşref Edip, Nurettin Topçu gibi fötr şapka giyen isimler, daha sonra bere takmaya başlar. Sezai Karakoç ve Necip Fazıl Kısakürek şapka takmayan isimlerdendir. Kravat takmayı sevmeyen Işıklar, Hamidullah Hoca’dan kravatın tarihiyle ilgili dinlediklerinden bahseder. Giyim konusunda yapılan tartışmaların Türkiye’ye zaman kaybettirdiğini düşünmektedir (01:58:50). İsmet İnönü, Adnan Menderes ve Celal Bayar’ın eşleri mitinglere katılmazlar. Devlet görevlilerinin eşleri, ilk defa Necmettin Erbakan döneminde mitinglerde bulunur. O yıllarda kadınların dışarı çıkmadığını ve siyasetle ilgilenmediğini belirtir (02:09:00). Mesnevi derslerine katılan kadınlardan bahseder (02:12:45). Sohbetlerine katıldığı hocaları anlatırken özellikle Bekir Haki Yener’in sohbetlerine değinir (02:18:00). Abdülhamit Aytaç ile Mehmet Zahit Kotku’yu ziyaret ederler. Aytaç’ın şapka, Kotku’nun sarık taktığını söyler. Bekir Haki Yener ve Ömer Nasuhi Bilmen ile olan ilişkisinden bahseder. 1960 İhtilali’nde Cemal Gürsel’in, ezanı yeniden Türkçe tercümesiyle okutmak istediğini ancak Ömer Nasuhi Bilmen’in buna engel olduğunu açıklar (02:32:50).