Abdullah Işıklar ile sözlü tarih görüşmesi 1. bölüm

Abstract

1933 yılında Adıyaman’da doğan Abdullah Işıklar’ın dedeleri, Horasan’dan göç ederek Malatya ilinin Arapgir ilçesine gelir. Annesi ve babası Arapgir doğumlu olup babası tapu memuru olarak görev yapmaktadır. Babasının Adıyaman’da görev yaptığı sırada doğar. İsminin hikayesini anlatan Işıklar, Adıyaman’da Menzil cemaatinin şeyhi Abuzer Baba’nın isminin koyulmasına vesile olduğunu söyler (04:49). Babası emekli olunca Arapgir’e geri dönerler. Arapgir’de yaşayan Tekaüt Efendi’den bahseden Işıklar, onunla ilgili bazı anılarını da aktarır. Arapgir’de zenginlerin sevilmediğini ancak Tekaüt Efendi’nin herkes tarafından çok sevildiğini belirtir (07:55). Cumhuriyet’in ilk genel sekterlerinden Kemal Gedeleç’in desteğiyle Arapgir’e ortaokul yapılır. Malatya’nın birçok ilçesinden öğrenciler okumak için Arapgir’e gelir. Malatya ile Arapgir’in arası 105 kilometredir. Dönemin şartları ve imkanların yetersizliği nedeniyle her çocuk eğitim alamaz. 1954’te Arapgir’e gelen Sezai Karakoç’un izlenimlerini aktarır. Çocukluk ve gençlik yıllarında Arapgir’de Ermeniler de yaşamaktadır fakat daha sonra İstanbul’a göç ederler. Günümüzde, Arapgir’de yaşayan Ermeni yoktur (17:28). Kış gecelerinde kendilerine hikaye anlatan Avşar dayıdan bahseden Işıklar, kışın bir odada toplanıp zaman geçirdiklerini ve bu gece toplantılarına Ermenilerin de katıldığını söyler. Bu toplantılardan hareketle, insan ilişkilerinin geçirdiği değişimlerden söz eder (26:36). Bir dönem İzmit’te okuduktan sonra fakülteye başlar. Fakülteye devam ederken Büyük Doğu Gazetesi’nde çalışır. Necip Fazıl Kısakürek’i çok sevdiğini ifade eder. Fakültedeki hocalarından ve eğitim hayatından bahseden Işıklar, arkadaşları ile ilgili anılarını anlatır. Üniversite eğitimi sırasında Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurdunda kalır ve birçok yurt değiştirir (30:38). Yeni Sabah Gazetesi'nde çalışmaya başlar ve geceleri gazetede nöbetçi kalır. Şişirme haberin ne olduğunu anlatır. Okuldaki talebe derneğinin sekreteri olur. Sabri Esat Siyavuşgil ve Kadircan Kaflı ile aynı gazetede çalışır (36:53). Çocukluk döneminden bahseden Işıklar, yaramaz bir çocuk olduğunu ve çocukluğunda Arapgir’de her yere girip çıktığını aktarır. Hükümet konağında Seyyid Rıza’yı idama giderken görür. Çözüm süreci sırasında Seyyid Rıza’nın radyoda dinlediği bir konuşmasından bahseder (44:06). Bir anekdot anlatarak kimsenin sonunun ne olacağının bilinmediğini söyler. Kimseyi kırmamaya çalıştığını ifade eder ve bu çizgiye nasıl geldiğini anlatır (46:32). Yurtta kaldığı sırada gazetede çalışır ve Said Mutlu ile arkadaşlık eder. Yeni Sabah’ta çalışırken gazeteler gece saat 01:00’de çıkmakta ve kamyonlarla Anadolu’ya dağıtılmaktadır. Dönemin gazetelerine herkesin giremediğini ve gazetelerin önemli olduğunu belirtir. Siyasetçiler bile gazete binasına rahat bir şekilde giremezler. Bediüzzaman Said Nursi ile karşılaşmasını anlattıktan sonra Bediüzzaman Said Nursi’nin İstanbul’a gelişinin gazetelerde nasıl haber yapıldığını anlatır (59:30). Çalıştığı Fetih ve Büyük Doğu gazetelerinden bahseder. Büyük Doğu Gazetesi'nde yazan Hasan Basri Hoca'nın ilminden söz eder. Oğlu, lise öğretmeni olarak görev yaparken Ankara’nın Çubuk ilçesinde vefat eder. Beşiktaş Çarşı taraftar grubunun kurucusu olan oğlunun mezarı, her sene Çarşı grubu tarafından ziyaret edilir (01:08:27). 1946 seçimlerinde Arapgir’e gelerek seçim konuşması yapan Ziya Şakir ile karşılaşmasını anlatır. O yıllarda her hükümetin bir gazetesi vardır. Her bölgeye dağıtılan Ulus Gazetesi, Cumhuriyet Halk Partisi’nin yayın organı işlevini görür. Son Havadis Gazetesi de Demokrat Parti’nin yayın organıdır. Bu gazeteler her yerde ücretsiz dağıtılır. 1946 seçimlerinden ve Demokrat Parti’den bahseden Işıklar, seçim akşamı oyların yakıldığına tanıklık eder (01:15:00). 1954 seçimlerinde Yeni Sabah Gazetesi'nde çalışmaktadır. Okuma yazma bildiği için 1950 seçimlerinde görev aldığı köyde başından geçenleri aktarır. 1954 seçimlerinde Malatya’da yaşadıklarını ve İsmet İnönü ile karşılaşmasını anlatır. Seçim sonuçlarının gerçeği yansıtmadığını ifade eder (01:23:25). Milletvekili olması için teklifler alan Ömer Nasuhi Bilmen ile aralarında geçen diyalogdan bahseder. Işıklar, demokrasi ile ilgili görüşlerini açıklar. Adnan Menderes’in halk tarafından neden desteklendiğinden bahseder. Menderes’in katıldığı bir törene papazın ve hahamın inançlarını sembolize eden elbiseleriyle katıldığını fakat müftünün katılamadığını anlatır (01:32:35). Arapgir’de dönemin siyasi şartlarından dolayı dini eğitim gizli olarak verilir. Ezan Türkçe okunur ve yasağın kalkmasına kadar ezanın Arapça okunduğunu duymaz. Dayısının Arapça ezan okuduğunu ve çocuklara gizli bir şekilde dini eğitim verdiğini belirtir. Arapça ezanı ilk defa dayısından duyar. Eşref Edip’in Kara Kitap isimli kitabından ve kitabın içeriğinden bahseder (01:37:00). Beyazıt’tan Gedikpaşa’ya inerken köşedeki caminin kıblesinin sağa doğru meyilli olması sebebiyle yaşanan bir olaydan söz eder. Dini yasaklar hakkındaki düşüncelerini belirterek dönemin baskı ve zorlamalarını eleştirir (01:42:55). Hazreti Ebu Zerr el-Gifari’nin vefatıyla ilgili bir kıssa anlatarak hayat görüşünden bahseder (01:46:49).