Toplu bir direniş ve sivil itaatsizlik eylemi olarak Bergama çevre hareketi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de sınırlı olarak görülen sivil itaatsizlik, yeni toplumsal hareket etioloji siyasasını içinde barındıran Bergama Çevre Hareketi (1989-1999) ele alınmaktadır. Çalışmada Bergama Çevre Hareketi'nin hangi yönlerinin sözü edilen kavramların nitelikleri içinde tartışılabileceği işlenmektedir. Ayrıca Bergama Çevre Hareketi'nin kendisini kamusal alanda var edebilmek için yürüttüğü eylemler, aktörler nitelik açısından çözümlenmektedir. Hukuki mücadele platformlarını kullanması, eylemlerde var olan sisteme toptan bir karşı çıkışın bulunmaması nedeniyle sivil itaatsiz, eylemler ve eylem biçimleriyle yeni toplumsal hareket amaç olarak da ekoloji hareketi olan Bergama Çevre Hareketi, Türkiye'de görülen kitlesel eylemlerin bir tür sentezini de ortaya koyabilmiştir. Çalışmada, Bergama Çevre Hareketi'nin hangi süreçlerden geçtiği, belgesel inceleme, yerinde gözlem ve derinlemesine görüşme yöntemleriyle çözümlenmektedir. Harekette, sivil toplum örgütlerinin çabaları ve hareketin ortaya koyduğu alternatif medyanın Bergama Çevre Hareketi ve eylemlerini ve eylem formlarını nasıl dönüştürdüğü de ele alınmaktadır. Bergama Çevre Hareketi eylemlerinin çözümlenmesi ve etkili aktörlerle yapılan derinlemesine görüşmeler şimdiye değin yapılan ve konunun ağırlıklı teknik olarak yönlerinin işlendiği çalışmalara tamamlayıcı olmayı amaçlamıştır. Çalışmanın sözü edilen teknik rapor ve belgelerin dışına çıkarak, aktörlerle yapılan derinlemesine görüşmelere ve yerinden gözlemlere dayanması, tamamlanmamış bir sürecin sözlü tarih çalışmasını da oluşturmaktadır. Çalışmada Bergama Çevre Hareketi'nin kendi içinde dönemleştirilerek işlenmesi önerilmektedir. Bu dönemleştirme, mücadelenin eylem biçimlerinin değişmesiyle ilgilidir. Bilinçlendirme ve kamuoyu oluşturmaya dayalı olan birinci dönemde Bergama Belediye Eski Başkanı Sefa Taşkın etkili olurken, ikinci dönemde daha çok tabana indirgenmiş kitlesel eylemleri organize eden Çevre Yürütme Kurulu ve onun başkanı Oktay Konyar etkili olmuştur. Yapılan görüşmeler ve gözlemler sonucu Bergama Çevre Hareketi'nin örgütlenme modeli ortaya konmaktadır. Bu modelde eylemlerin etkili aktörleri ve etkili oldukları örgütlenmeler hiyerarşik bir düzen içinde verilmektedir. Bergama Çevre Hareketi sonucu oluşan çevre bilincinin tabana indirgenmesini sağlayan da bu örgütlenme modeli olmuştur. Çalışmada, Bergama Çevre Hareketi'nin içinde hem tavan hem de taban çevre bilincini barındıran örgütlü, hiyerarşik ama gönüllülüğü esas alan, uzun dönemli kendine özgü bir çevre hareketi olduğu ortaya konmuştur. Bu çevre hareketi Türk siyasal sisteminde tartışılan bazı kavramları (sosyal devlet, hukuk devleti, liberal devlet) da yeniden gündeme getiren bir platform olmuştur. Bergama Çevre Hareketi bağlamında kamunun çevre politikalarının değerlendirilmesi ve sivil toplum örgütlerinin Bergama Çevre Hareketi'ne yaptığı katkılar, hareketin sonuçlarının Bergama sınırları içinde kalmasına da engel olmuştur. Bergama Çevre Hareketi sadece bir çevre hareketi değil, Türkiye'de son dönemlerde görülen sivil itaatsizlik hareketi olarak da değerlendirilmelidir. Aynı zamanda yeni toplumsal hareketlerin kullandığı platformlar ve araçlar nedeniyle (alternatif köylü kamusallığını içinde barındıran köy komite örgütlenmeleri, alternatif medya) sivil itaatsizlik ve yeni toplumsal hareketlerin bir sentezi görünümündedir. Dolayısıyla bu çalışmada, Bergama Çevre Hareketi, sivil itaatsizlik, yeni toplumsal hareket ve yeşil siyaset (ekoloji siyasası) içinde boyutları bulunan uzun dönemli kendine özgü özellikleri olan bir hareket olarak ele alınmıştır.

In this study, we examine the Bergamo's Environmentalist Movement which is considered as a limited civilian disobedience in Turkey and includes social movement and ecology ideology. In the study, first of all, we try to find framework in which Bergama' s Environmentalist Movement, can be discussed regarding the stated concepts' futures. Moreover, we try to analyse the movement in terms of their actions which is taken to pursue their movement in public place and their actors. Bergama' s Environmentalist Movement, which is a new social and ecological movement with its actions and never ignored peaceful struggle, reflected the any mass action taken in Turkey. In the study Bergama' s Environmentalist Movement examined in great detail with regarding its processing, based on documents and employing face to face interviews. In addition, we try to examine how media, which is alternative and is created by movement itself, transformed the actions and their forms. Analysing the Bergama' s Environmentalist Movement and interviewing the major actors, we try to help to previous studies which are basically examine the issue in technical way. Extending the analysis beyond the technical reports other documents and detailed interviews and face to face interviews in region, we carry the study into a stage which is the verbal historical explanation of movement and therefore we copleted the unfinished process. In the study j we proposed that to analyse the movement correctly, it has to be broken into periods. This is about the changing way of struggle. In the first period which is the period of lobbying, while Former Mayor of Bergama' s Sefa Taşkın was effective; in the second period movement gained momentum and this was lead by Environmental Association and its president Oktay Konyar. Based on the interviews and observations, We explained the movement's organisational chart model In this, we present the actors and the way how they are successful in a hierarchical This organisational model is very effective to have people cooperage. In the study, we found that Bergama Environmentalist Movement has its own features and different from others especially the way actions taken and lobbying. Moreover, this movement resume discussions about so many political and social issues. With this movement public start to discuss the goverment's enviromentalist policies and with the contribution of pressure groups, it became nation-wide phenomenon. Bergama' s Environmentalist movement not only a environmentalist movement, but also it is evaluted as disobedience movement seen recent years in movements, since it employ new social movements' platforms and tools. Therefore, in this study, Bergama Environmentalist Movement cann be considered a new social movement, civilian disobedience and green politics which has its specific characteristics and long lasting.