Sözlü kültür-sözlü tarih ilişkisi bağlamında Niş türküleri

Abstract

Tarihi süreç içerisinde yaşanan olaylar, insanların zihinlerine kazınır ve sözlü üretim repertuarını teşkil eder. Bu üretim sürecinin bir ürünü olarak ortaya çıkan türküler; savaşları, göçleri, kıtlıkları kısacası insanı etkileyen her türlü olayı konu edinerek tarihi akış içerisinde, sonraki nesillerin dikkatine sunar. Sözlü kültür-sözlü tarih ilişkisi diye adlandırılan bu disiplinler arası ilişki, bahsi edilen sözel üretimlerle tarihi belgeler arasındaki bağı irdeler. Böylelikle resmi tarihin yanı sıra halkın belleğindeki tarih dikkatlere sunulur. Bu durum bir taraftan tarihi olayları daha iyi anlama şansı sunarken öte taraftan tarihi olayların bizzat içerisinde olan insanların duygularını türküler, destanlar vb. vasıtasıyla anlaşılmasını sağlar. Çalışmanın konusunu oluşturan türkülerin yakıldığı vilayet olan Niş, yaklaşık beş asır boyunca Osmanlı idaresinde bulunmuştur. Bu süreç içerisinde gerek uzun zamandır Balkanlarda bulunan Türk boylarının folklorik üretimleriyle gerekse kolonizatör dervişlerin çabalarıyla Türk kimliği bu bölgede kaybolmamıştır. Bu çalışmada Türklere yurtluk etmiş olan Balkanlardaki Niş vilayeti ile ilgili tarihe tanıklık eden insanların yaktıkları türküler sözlü tarih bağlamında ele alınacaktır.

Occurances in history are memorized and form the verbal story of humanity. Folk culture, which arises as a result of this memorization is a powerful event. The relation between dyciplines, which we call verbal culture and verbal history, studies the connection between verbal production and historical documents. By this way beside the official history the memorial history is established. While this case, in one way, provides us a chance to get the historical events in a better manner, on the other hand supporting us to understand the emotions of people who lives in that events personally through the folks and legends. Nis, which we will focus on during our studies, was under the Ottoman administration for five centuries. During this period, both because of folkloric activities of Turks living in that area and by the effort of colonizator dervishes; Turkish culture flourished in the area. Also in our study, we will discuss the people who witnessed the province of Nis and the Balkan Turkic effect on the region.