Sözlü tarih çalışması:Derikli ermenilerde ve kürtlerde mekan ve hafıza

Abstract

Bu çalışma yüzüncü yıldönümüne girmekte olan 1915 Ermeni Soykırımı'nın, mikro anlamda, Derik'te yerel halk tarafından, Ermeniler ve Kürtler, hatırlama biçimleri ve bu yönde gelişen karşılıklı ilişkiler incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, özellikle genel bir soykırım tartışmasına, Derik örneğinde, yaşanmış olaylardan, deneyimlerden ve tanıklıklardan da yararlanılarak katkı sunmaktır. Bunun yanında yeni kuşakların yaşanmış olayları hangi hafıza kanallarından beslendiği yapılan sözlü tarih görüşmeleriyle anlatılmaya çalışılmaktadır. Görüşme yapılan anlatıcıların aktardıkları öncelikli tutularak yapılan bu çalışmada, Derik'te halen yaşamakta olan yerli halkın, 1915 ile ilişkilendiği belli başlı hafıza mekanları olduğu gözlemlenmiştir. Bu hafıza mekanlarının yerelde toplumsal hafızayı nasıl şekillendirdiği ve zaman zaman gündelik yaşam pratiklerini de değiştirdiği anlatılmıştır. Bunun yanında 1915'te bir şekilde hayatta kalmayı başarmış Ermenilerin, 'hayatı normalleştirme' girişimleri ve yeniden hayatta kalma stratejileri sözlü tarih görüşmelerinin sonucunda ortaya çıkan verilerle anlatılmıştır. 1915'ten sonra da devam eden baskı ve bunun yarattığı korku sonucunda soykırım korkusunun sürekli olarak devam ettiği gözlemlenmiştir. Kıbrıs Olayları ve 1990'lı yıllarda yoğunlaşan çatışma ortamından dolayı Derik'ten göç eden Ermeniler'in Derik'e ve yaşananlara dair anlatılara da yer verilmiştir. Yapılan görüşmelerden elde edilen veriler aracılığıyla hem genel anlamda Kürtler'in hem de mikro alanda Deriklilerin 'yüzleşme' ve 'yeniden bir arada' yaşama dair düşünceleri ve algıları üzerinde durulmaktadır.

This study tries to scrutinize manners of remembering by local inhabitants of Derik and the relations between Kurds and Armenians of the town, within the context of 1915, today as we commemorate the hundredth anniversary of Armenian Genocide. The aim of the study is to make contributions to a general discussion of genocide using the incidents, experiences and testimonies related to 1915 in Derik. I also try to show by which memory channels the new generations are fed, regarding the oral interviews carried out during the study. Having the testimonies of the interviewed as the priority source, it has been found out that there is a certain number of memory places related to 1915 within people's memories. Besides, I try to underline how these memory places shape the collective memory and change people's own daily practices from time to time. As a result of the interviews it is stated that Armenians, who survived the genocide of 1915, endeavored to "normalize their life" and find new strategies to survive. Likewise it is observed that due to the oppression and fear experienced after the 1915 incidents people keep being in fear of genocide. In this study I also include the testimonies about Derik and experiences of Armenians who had to leave Derik due to Cyprus incidents and intensive conflicts. With the help of data obtained from the interviews, I focus on thoughts and perception, in general, of Kurds, and, in particular, of Derik people, related to "confrontation" and "coexistence (again)".