The Tunali Hilmi Avenue, 1950s-1980s:the formation of a public place in Ankara

Abstract

In this study, the socio-spatial formation of a public place in Ankara, the capital city of the Turkish Republic, is analyzed between the 1950s and the 1980s. Within this framework, the focus of analysis is the Tunalı Hilmi Avenue (earlier Özdemir Street) as one of the main streets in Ankara. To understand experiences of daily life in relation to spatial constitution of a public place is vital for this study, because this opens the way for discussing the formation of a "street" as a public place where social forms and practices come into being in the city. Focusing on the socio-spatial experiences of people on a street as a public place, this study uses visual and written documents about the architectural and planning processes, as well as the information gathered from oral history survey about the experiences of individuals, in order to understand how public life and public place are shaped in a reciprocal manner, and how the spatial formation of a street is realized in relation to daily experiences of its inhabitants. The decades from the foundation of the Turkish Republic until the late-1950s are initially presented as the period when this part of the city transformed from a suburb of vineyards into a residential area. The main period of analysis in this study is from the late 1950s to the late 1980s when the Tunalı Hilmi Avenue was formed as a significant public place in Ankara, acquiring residential as well as cultural, recreational and commercial functions to act as an urban sub-center in the city. Aiming to produce a comprehensive architectural history of the socio-spatial formation of the Tunalı Hilmi Avenue as a public place, with reference to its public role in a specific period of time, this study examines this process as associated with the contemporary changes in the built environment and daily life of Ankara. From such a broad perspective, the study evaluates the unplanned formation of the Avenue as an urban sub-center not only as an urban or architectural entity but also as a social process.

Bu çalışmada, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın bir kamusal mekanının, 1950'lı ve 1980'lı yıllar arasındaki sosyo-mekansal oluşumu incelenmektedir. Bu çerçevede, kentin ana sokaklarından biri olan Tunalı Hilmi Caddesi çalışmanın odağını oluşturmaktadır. Kamusal bir mekanın oluşumunun günlük yaşantı deneyimleriyle ilişkisini anlamak bu çalışma için önem taşımaktadır; çünkü bu ilişki, "sokak" oluşumunu toplumsal biçim ve eylemlerin gerçekleştiği bir kamusal alan olarak tartışmaya olanak sağlamaktadır. İnsanların kamusal bir alan olarak sokakta yaşadıkları sosyo-mekansal deneyimlere odaklanan bu çalışma, mimarlık ve planlama süreçleriyle ilgili görsel ve yazılı kaynakların yanısıra sözlü tarih çalışmasından bireylerin deneyimleriyle ilgili elde edilen verileri de kullanılarak, kamusal hayatın ve kamusal mekanın nasıl karşılıklı etkileşim içinde oluştuğunu ve bir sokağın mekansal oluşumunun insanların günlük deneyimleriyle nasıl bir ilişkisi olduğunu anlamaya çalışmaktadır. Cumhuriyet'in kuruluşundan 1950'lerin sonuna kadar süren dönem kentin bu bölgesinin bağlık alandan konut alanına dönüştüğü bir süreç olarak öncelikle incelenmiştir. Bu çalışmanın detaylı bir şekilde araştırdığı dönem, Tunalı Hilmi Caddesi'nin konut, eğlence, kültür ve ticaret işlevleriyle kentsel bir alt merkez karakteri yüklenerek Ankara'nın önemli bir kamusal mekanına dönüştüğü 1950'lı yılların sonundan 1980'li yılların sonuna kadar uzanan dönemdir. Belirli bir dönemde üstlendiği kamusal role referansla Tunalı Hilmi Caddesi'nin kamusal bir alan olarak toplumsal-mekansal oluşumunu kapsayıcı bir mimarlık tarih yazımı yaklaşımıyla anlatmayı hedefleyen bu çalışma, bu süreci, Ankara'nın yapılı çevresi ve günlük yaşamında meydana gelen güncel değişimlerle ilişkili olarak incelemektedir. Böylesine geniş bir perspektiften bakarak, caddenin planlanmamış bir şekilde kentsel bir alt-merkez haline gelmesini, sadece kentsel ya da mimari bir oluşum olarak değil, aynı zamanda toplumsal bir süreç olarak da değerlendirmektedir.